แพทย์แผนจีน

BRAND'S BRAIN CAMP

แพทย์แผนจีน

ผู้รักษาและฟื้นฟูสุขภาพด้วยศาสตร์ดั้งเดิมของจีน โดยเน้นความสมดุลของหยิน–หยางและธาตุในร่างกาย ด้วยวิธีการฝังเข็ม นวด ทานยาสมุนไพร และการปรับพฤติกรรม เพื่อกระตุ้นการทำงานของร่างกายให้ฟื้นตัวตามธรรมชาติ โดยไม่พึ่งยาเคมี

แพทย์แผนจีน
  • รับคนไข้และดูแลตลอดกระบวนการ จัดระบบการนัดหมาย ตรวจ วินิจฉัย และรักษาผู้ป่วยโดยตรงโดยไม่ต้องผ่านแพทย์แผนปัจจุบัน มีการอธิบายแผนการรักษา และขอใบยินยอมผู้ป่วยก่อนเริ่มทุกครั้ง
  • ให้บริการรักษาด้วยศาสตร์แผนจีน ตรวจวินิจฉัยอาการผู้ป่วยด้วยวิธีการดู ลิ้น ฟังเสียง ถามอาการ จับชีพจร และรักษาด้วยวิธีฝังเข็ม ครอบแก้ว ประคบสมุนไพร นวดทุยหนา และจ่ายยาสมุนไพรจีน
  • ให้คำแนะนำและติดตามอาการ ดูแลผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง พร้อมให้คำปรึกษาด้านการปรับพฤติกรรม อาหาร และการใช้ชีวิตให้เหมาะสมกับสุขภาพแต่ละคน
  • ให้ความรู้และจัดอบรม ถ่ายทอดความรู้ด้านแพทย์แผนจีนแก่บุคลากรทางสาธารณสุข นักศึกษา และประชาชนทั่วไป
  • ทำวิจัยและเก็บข้อมูลผู้ป่วย จัดเก็บข้อมูลสุขภาพเพื่อศึกษาสถิติ วิจัยเชิงคลินิก และพัฒนามาตรฐานการรักษา รวมถึงใช้ประกอบการประเมินตำแหน่งวิชาชีพ
  1. ตรวจวินิจฉัยผู้ป่วย  ใช้หลักการวินิจฉัย 4 วิธีตามศาสตร์จีน ได้แก่ ดูลักษณะภายนอก, ฟังเสียงและกลิ่น, ซักถามอาการ, และจับชีพจร เพื่อประเมินสมดุลหยิน–หยาง และภาวะของอวัยวะภายใน
  2. วางแผนการรักษา กำหนดแนวทางการรักษาเฉพาะบุคคล เช่น ฝังเข็ม ครอบแก้ว นวดแผนจีน จ่ายยาสมุนไพร และแนะนำเรื่องการปรับพฤติกรรม เช่น การนอน อาหาร อารมณ์
  3. บันทึกข้อมูลผู้ป่วย จัดเก็บข้อมูลอาการ การรักษา และผลตอบสนองอย่างเป็นระบบ เพื่อนำไปประเมินความคืบหน้าของผู้ป่วย และใช้ในการต่อยอดทางวิชาการ
  4. ติดตามผลและปรับแผนต่อเนื่อง นัดหมายผู้ป่วยมาติดตามผลเป็นรายสัปดาห์หรือรายเดือน ปรับแผนการรักษาให้เหมาะกับอาการที่เปลี่ยนแปลง และแนะนำวิธีดูแลตัวเองที่บ้าน
  5. สรุปผลและจัดทำรายงาน จัดทำรายงานสรุปผลการรักษา เพื่อส่งต่อให้หน่วยงานต้นสังกัด หรือนำไปใช้ต่อยอดงานวิจัยหรือพัฒนาโครงการด้านสุขภาพในอนาคต
  1. เภสัชกรแผนจีน
  2. พยาบาล
  3. นักโภชนาการ
  4. แพทย์แผนปัจจุบัน
  5. เจ้าหน้าที่สาธารณสุขในโรงพยาบาลหรือชุมชน
  6. นักกายภาพบำบัด
  • สถานที่ทำงาน เช่น คลินิกแผนจีน โรงพยาบาลที่มีแผนกแพทย์แผนจีน หรือศูนย์สุขภาพทั้งในหน่วยงานรัฐและเอกชน 
  • เวลาทำงาน โดยทั่วไปทำงานตามเวลาของสถานพยาบาล เช่น วันจันทร์–ศุกร์ เวลา 08:00–16:00 น. ทั้งนี้ อาจมีเวรให้บริการในวันเสาร์–อาทิตย์หรือนอกเวลา ขึ้นอยู่กับนโยบายของแต่ละโรงพยาบาลหรือคลินิก 
  • มีความยืดหยุ่นในการปฏิบัติงานตามรอบเวรหรืองานอื่น ๆ นอกเวลา เช่น การอบรม หรือกิจกรรมเผยแพร่ความรู้ 
  1. ความรู้ด้านเภสัชกรรมจีนและสมุนไพร เข้าใจสรรพคุณของสมุนไพรจีน การจับคู่ยา วิธีปรุงยา การจ่ายยาอย่างปลอดภัยตามร่างกายของผู้เข้ารับการรักษา
  2. หลักการรักษาแบบแพทย์แผนจีน เข้าใจหลักหยิน–หยาง ธาตุทั้งห้า และทฤษฎีพื้นฐานของศาสตร์จีนโบราณ เพื่อนำมาวางแผนการรักษา
  3. ทักษะการวินิจฉัยแบบแพทย์จีน ใช้การสังเกตลิ้น สีหน้า กลิ่น เสียง การซักถาม และการจับชีพจร เพื่อประเมินภาวะร่างกายของผู้ป่วยอย่างละเอียด
  4. ความเชี่ยวชาญด้านหัตถการจีน ฝังเข็ม นวดทุยหนา ประคบ ครอบแก้ว และการกระตุ้นด้วยไฟฟ้า ซึ่งต้องอาศัยความแม่นยำและปลอดภัยสูง
  5. ทักษะการสื่อสารและจิตวิทยา พูดคุยให้กำลังใจผู้ป่วย อธิบายแนวทางการรักษาให้เข้าใจง่าย และสร้างความเชื่อมั่นในการรักษาระยะยาว
  6. ความละเอียดรอบคอบในการวินิจฉัยและติดตามผล ติดตามอาการ ปรับสูตรยา หรือแนวทางการรักษาตามพัฒนาการของร่างกายผู้ป่วย
  7. ทักษะภาษาจีน อ่านตำรา งานวิจัยสมัยใหม่จากจีน และเข้าร่วมอบรมหรือฝึกอบรมในประเทศจีนได้
  8. จรรยาบรรณและกฎหมายวิชาชีพ ปฏิบัติตามพระราชบัญญัติการประกอบโรคศิลปะแผนจีน และแนวทางการรักษาที่ถูกต้องตามจรรยาบรรณวิชาชีพ
  • ผลตอบแทน 
    • ระดับเริ่มต้น 20,000–30,000 บาท/เดือน สำหรับแพทย์แผนจีนที่เพิ่งจบใหม่และเข้าทำงานในโรงพยาบาลหรือคลินิก
    • ระดับมีประสบการณ์ 30,000–60,000 บาท/เดือน สำหรับแพทย์แผนจีนที่ทำงานเต็มเวลาและมีความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง
    • อาชีพอิสระ / เปิดคลินิกส่วนตัว: รายได้มีโอกาสสูงกว่า 100,000 บาท/เดือน ขึ้นอยู่กับจำนวนผู้ป่วย ทำเลของสถานที่ประกอบการ และชื่อเสียง
    • รูปแบบจ้างรายวัน หรือ รายคาบ จะมีค่าตอบแทนเฉลี่ยวันละ 1,500 บาท อาจมีค่าทำงานนอกเวลาหรือวันหยุดเพิ่มเติม
  • โอกาสและการเติบโตของอาชีพแพทย์แผนจีน
    • ทำงานในหน่วยบริการสุขภาพหลากหลาย ทำงานประจำในโรงพยาบาลรัฐ เอกชน คลินิกแผนจีน หรือคลินิกความงาม
    • เติบโตในเส้นทางสายวิชาการ เป็นอาจารย์ในมหาวิทยาลัยหรือทำงานในบทบาทนักวิชาการด้านแพทย์แผนจีน
    • เป็นวิทยากรและผู้ฝึกอบรม มีโอกาสสอนฝังเข็ม การดูแลสุขภาพแบบจีน หรือจัดอบรมเชิงปฏิบัติการในหลักสูตรต่าง ๆ
    • เปิดคลินิกส่วนตัว สามารถเป็นเจ้าของธุรกิจบริการสุขภาพทางเลือก
    • มีแนวโน้มการเติบโตของอาชีพสูง ปัจจุบันเป็นศาสตร์ที่ได้รับความนิยมมากขึ้นตามกระแสรักษาแบบธรรมชาติ และมีการเริ่มบรรจุในระบบราชการ
    • โอกาสในงานข้ามสาย หากมีทักษะภาษา อาจรับบทบาทเป็นล่ามหรือที่ปรึกษาด้านวัฒนธรรมสุขภาพจีนในองค์กรนานาชาติ
  • ความท้าทายของอาชีพแพทย์แผนจีน
    • การสร้างความเชื่อมั่นในศาสตร์แพทย์จีน ผู้ป่วยหรือครอบครัวบางรายอาจยังมีอคติหรือไม่เข้าใจในหลักการรักษา ต้องอาศัยทักษะการอธิบายให้เข้าใจง่ายและสร้างความไว้วางใจ
    • การประสานงานกับอาชีพอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง ต้องสามารถทำงานควบคู่กับแพทย์แผนปัจจุบันได้อย่างเหมาะสม เพื่อให้การดูแลผู้ป่วยมีประสิทธิภาพและไม่เกิดความขัดแย้งทางแนวทางการรักษา
    • ความเสี่ยงทางกฎหมายและจริยธรรม เช่นเดียวกับแพทย์แผนปัจจุบัน แพทย์แผนจีนมีโอกาสถูกฟ้องร้องหากเกิดความผิดพลาดจากการรักษา
    • การทับซ้อนของบทบาทกับวิชาชีพอื่น ๆ อาจมีข้อถกเถียงเรื่องขอบเขตอำนาจหน้าที่กับอาชีพอื่น ๆ
  • ช่องทาง Youtube ที่เกี่ยวกับอาชีพแพทย์แผนจีน
    • PharmaSis. (2022, Feb 21). พามาsee👀 EP.4 แพทย์แผนจีน เรียนยังไง จบมาแล้วทำงานอะไร ภาษาจีนจำเป็นรึเปล่า l Pharmasis [Video]. https://www.youtube.com/watch?v=KWAz92zbFko 
  • พี่ต้นแบบอาชีพอาชีพแพทย์แผนจีน [สัมภาษณ์เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2568]